چرا دیابت باعث آمپوتاسیون می شود؟

شاید برای برخی از افراد سوال ایجاد شود که آمپوتاسیون چیست و چگونه دیابت سبب این عارضه می شود. دیابت و آمپوتاسیون رابطه ای بسیار مستقیم دارند و در صورت عدم کنترل میزان قند خون؛ پزشک مجبور به آمپوتاسیون یا قطع عضو به خصوص در پاها می شود. دلیل قطع عضو مربوط به از بین رفتن عصب انتقال دهنده درد در بدن است.

 از آنجایی که دیابت گردش خون در اندام ها به خصوص پاها را آهسته می کند؛ علاوه بر کاهش حس در پاها، منجر به بیماری های کلیوی، قلبی، عروقی و نابینایی نیز می شود. آمپوتاسیون ممکن است در اثر یک زخم بسیار ساده روی پای افراد مبتلا به دیابت رخ دهد. زیرا این بیماران درد، سردی و گرمی در پاهای خود را حس نمی کنند و متوجه هیچ گونه زخمی روی آنها نمی شوند.

 از آنجایی که گردش خون در بدن این افراد ضعیف است؛ امکان عفونی شدن زخم ها افزایش پیدا می کند. از این رو عدم درمان به موقع زخم پای دیابتی سبب آمپوتاسیون می شود. در این مقاله جهت آگاه سازی افراد در این زمینه جزئیات بیشتری از دیابت و آمپوتاسیون ارائه می کنیم.

دیابت و آمپوتاسیون چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

آمپوتاسیون یا قطع عضو در اثر دیابت کنترل نشده، مهمترین عارضه این بیماری به شمار می رود. همانطور که می دانیم دیابت به دلیل عدم ترشح انسولین در بدن ایجاد می شود. این ماده وظیفه کنترل قند خون را بر عهده دارد. از این رو هر گونه تغییر در ترشح انسولین بدن را در معرض ابتلا به دیابت قرار می دهد.

این بیماری زمینه ساز بسیاری از بیماری های قلبی، عروقی، کاهش بینایی و در نتیجه قطع عضو است. زیرا افرادی که به دیابت مبتلا می شوند؛ سرعت گردش خون در بدن آنها کاهش پیدا می کند و این امر در دراز مدت اثرات مخربی روی کل سیستم داخلی بدن بر جای می گذارد.

 مهمترین دلیل آمپوتاسیون در افراد مبتلا به دیابت عدم حس در پاها است. پای افراد دیابتی که بیماری خود را کنترل نمی کنند به مرور زمان بی حس می شود؛ به گونه ای که هیچ دردی را در این ناحیه از بدن خود حس نمی کنند. این عارضه به دلیل از بین رفتن عصب های حسی در پاها اتفاق می افتد. بنابراین هرگونه آسیب و جراحات در پاها دردی را برای بیماران دیابتی به همراه نخواهد داشت.

 این امر سبب می شود تا جراحات و زخم های پا گسترش پیدا کنند و عدم درمان به موقع آنها سبب سیاه شدن پاها و در نتیجه آمپوتاسیون می شود. ارتباط بین دیابت و آمپوتاسیون با یکدیگر غیر قابل انکار است و افراد مبتلا به دیابت تنها باید با کنترل این بیماری از قطع عضو پیشگیری کنند.

چگونه از آمپوتاسیون جلوگیری می شود؟

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است و آمپوتاسیون آخرین مرحله از درمان به شمار می رود. افراد با توجه به نوع دیابتی که به آن مبتلا هستند؛ باید اقدامات لازم را جهت کنترل این بیماری انجام دهند. بهترین راهکارها جهت جلوگیری از پیشرفت دیابت و آمپوتاسیون ناشی از آن به صورت زیر عنوان می شوند.

• تهیه رژیم غذایی مناسب حاوی: سبزیجات، میوه ها، گوشت بدون چربی، فیبر و غلات
• عدم مصرف شکر و فرآورده های شیرین
• ورزش روزانه به مدت حداقل 30 دقیقه
• کنترل وزن
• کنترل فشار خون
• جلوگیری از قرار گرفتن در شرایط استرس زا
• بررسی منظم سطح قند خون
• مراقبت از پاها و سایر اندام های بدن
• چکاپ روزانه پاها جهت یافتن هر گونه علائم زخم، کبودی، تاول و غیره
• رعایت بهداشت و شستشوی روزانه پاها
• جدی گرفتن هرگونه زخم روی اندام ها
• عدم مصرف مشروبات الکلی و کشیدن سیگار
• استفاده از کفش طبی مناسب در زمان پیاده روی
• مراجعه به پزشک جهت کنترل دیابت

این نکات شاید در ابتدا ساده به نظر بیایند؛ ولی رعایت آنها سلامت جسمی فرد را تضمین می کند. از این رو افراد دیابتی باید مراقبت هایی از این قبیل را جدی بگیرند تا دیابت و آمپوتاسیون ناشی از آن را تجربه نکنند.

دیابت و آمپوتاسیون چه علائمی دارند؟

افراد مبتلا به دیابت به راحتی قادر به کنترل این بیماری و جلوگیری از آمپوتاسیون هستند. از آنجایی که هر بیماری یا عارضه ای خود را با علائم متفاوتی بروز می دهد؛ با مشاهده دقیق پاها و چکاپ روزانه آنها یافتن این علائم کار دشواری نیست. افرادی که مبتلا به دیابت هستند؛ باید در صورت بروز علائم زیر به پزشک مراجعه کنند تا راهکارهای پیشگیری از شیوع عفونت و درمان زخم ها را دریافت کنند. این علائم شامل موارد زیر هستند.

• تورم در پاها
• ایجاد تاول روی پا
• ایجاد زخم های باز ناشی از جراحات و بریدگی
• طولانی شدن دوره درمان زخم تا بیش از یک هفته
• خونریزی زخم
• ایجاد عفونت در زخم موجود
• گرمتر شدن قسمتی از پا
• ایجاد رنگ سرخ و دردناک
• ناخن های در گوشت فرو رفته
• وجود زخم های عمیق
• تغییر در رنگ پوست
• ایجاد بوی بد در زخم
• وسیع شدن ناحیه زخم

در صورتی که هر یک از علائم به مدت طولانی در پاها وجود داشته باشد؛ باید درمان جدی برای زخم ها در نظر گرفته شود. در غیر این صورت دیابت سبب وخیم تر شدن زخم ها و در نهایت آمپوتاسیون پا می شود.

چه زمانی آمپوتاسیون ضروری است؟

قطع عضو در صورتی انجام می شود که درمان های دیگر مانع از پیشروی عفونت در بدن نشوند. دیابت و آمپوتاسیون تاثیر مخربی در زندگی افراد دارند اما در برخی از مواقع قطع عضو مانع از مرگ بیمار خواهد شد.

 دیابت نوعی عارضه است که در صورت عدم کنترل، منجر به بیماری خطرناک شریان محیطی یا PAD می شود. این بیماری رگ های خونی موجود در پاها را تنگ می کند و این امر به کاهش جریان خون در رگ ها منجر می شود. طی این عارضه عصب موجود در پاها آسیب می بیند که نتیجه آن عدم حس درد، گرما و سرما است.

این بیماری به نوروپاتی دیابتی نیز نامیده می شود که به دلیل مسدود کردن عصب های حسی پا، احتمال آمپوتاسیون را بالا می برد. در برخی از مواقع زخم ایجاد شده در پا به حدی عفونی و سیاه می شود که درمان آن از طریق دبریدمان و مصرف دارو امکان پذیر نیست. در چنین شرایطی اگر آمپوتاسیون صورت نگیرد؛ عفونت در کل بدن بیمار پخش می شود و سیستم داخلی بدن را درگیر می کند.

 از آنجایی که گردش خون کند سبب افزایش طول درمان و ترمیم زخم ها می شود؛ ممکن است عفونت به استخوان نفوذ پیدا کند. در این صورت احتمال مرگ بیمار در اثر زخم ایجاد شده افزایش می یابد. از این رو پزشک با قطع عضو به خصوص در پاها از بروز خطرات بیشتر جلوگیری به عمل می آورد.