در مجموع 15 درصد بیماران دیابتی در طول عمرخود دچارزخم پای دیابتی می شوند که حدود 15 درصد از آنها با وجود اقدامات درمانی، دچار قطع عضو می شوند. زخم پای دیابتی شایع ترین عارضه بیماری دیابت است.

طبق آمار رسمی در کشور ما حدود پنج میلیون نفر به دیابت مبتلا می باشند و سالانه 60 هزار نفر در ایران دچار زخم پای دیابتی می شوند که 17 هزار نفر از این عده، پای مبتلای خود را از دست می دهند.

به طور کلی افراد دیابتی که یک یا چند فاکتورازمشکلات زیردرآنان وجود دارد افراد درمعرض خطرابتلا به زخم پا می باشند:

• چاقی
• کنترل نا مناسب قند خون، فشار خون و چربی خون
• مصرف سیگار
• عدم رعایت بهداشت پا
• از بین رفتن حس پا
• نارسایی عروق پا
• محدودیت حرکات مفصلی
• تغییر فرم پا به علت فشار نا مناسب به پا
• گرفتاری سیستم اعصاب خودکار به علت کاهش تعریق و خشکی پوست
• تاری دید ( گرفتاری شبکیه به علت دیابت)

50 درصد زخم‌های پای دیابتی قابل پیشگیری می باشند اما هرچه مدت زمان ابتلا به بیماری و زخم بیشتر شود، احتمال قطع عضو افزایش می‌یابد. در این جا چند راهکارعملی جهت پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی پیشنهاد می شود.

در بیماران دیابتی به علت اختلال درترشح انسولین، سلولهای بدن قادر به استفاده ازقند درون عروق نمی باشند به نحوی که داخل سلولها عاری ازقند وگلوکزمی باشد در حالی که میزان گلوکزدرعروق ومویرگها بالا می باشد. با گذشت زمان گلوکز و قند بالا می تواند سبب آسیب در مویرگها واعصاب گردد به نحوی که خون رسانی نامناسب و آسیب عصبی اندام های تحتانی را جهت ابتلا به زخم دیابتی مستعد می نمایند.

درجه بندی واگنردر زخم پای دیابتی 

درجه بندی واگنر جهت تشخيص شدت درگیری پاي ديابتي مورد استفاده دارد:

درجه صفر: عدم وجود زخم در پاي مستعد زخم ديابتي

درجه یک: زخم سطحي كه ضخامت كل پوست را درگير كرده ولي بافت‏هاي زيرجلدي را درگير نكرده است.

درجه دو: زخم عمقي كه به تاندونها و عضلات نفوذ كرده ولي با درگيري استخواني و يا ايجاد آبسه همراه نيست.

درجه سه: زخم عمقي همراه با سلوليت و تشكيل آبسه كه اغلب با عفونت استخوان (استئوليت) همراه مي‏باشد.

درجه چهار: گانگرن موضعی و محدود به پاشنه، انگشتان یا کف پا

درجه پنج: گانگرن منتشر كه كل پا را درگير كرده است.

زخم پای دیابتی به دو علت ایسکمی یا نوروپاتی ایجاد می شود که علایم خونرسانی نامناسب پاها سردی،ضعیف بودن نبض های پا، لنگیدن می باشد.

زخم پای نوروپاتی دیابتی

یکی از عوارض دیررس بیماری دیابت نوروپاتی (گرفتاری و آسیب اعصاب محیطی و عضلات مربوط به آنها) می باشد. شدت نوروپاتی با سن، طول مدت ابتلا به دیابت و چگونگی کنترل قند خون ارتباط دارد. وجود بدشکلی پا ناشی از تغییر شکل استخوانهای کف پا، انگشتان چکشی، پای شارکوت ناشی از نوروپاتی پای مبتلا می باشد.

نوروپاتی به چندین شکل دربیماران دیده می شود که انواع آن نوروپاتی اعصاب حسی، حرکتی و اعصاب خودکار می باشد.

نوروپاتی حسی: شایع ترین شکل آن به صورت گرفتاری حس در پا می باشد که ممکن است به صورت درد، سوزن سوزن شدن و یا مور مور شدن در پاها بروز نماید و یا به صورت از بین رفتن حس درد و حرارت و حس درک موقعیت پا تظاهر کند.

نوروپاتی حرکتی: با ازبین رفتن اعصاب حرکتی وضعف و تحلیل عضلات کف پا، بد شکلی ساختمان پا وانگشت شست رخ می دهد. در نتیجه پا ها به آسانی دچار آسیب و زخم می گردند.

نوروپاتی اعصاب خودکار: به علت گرفتاری اعصاب خودکار سمپاتیک، عروق خونرسان به عضو تنگ شده و کاهش خون رسانی در اندامهای تحتانی را باعث می شود به علاوه گرفتاری اعصاب پاراسمپاتیک تعریق پا کاهش یافته، پاها خشک و مستعد بروز ترک و شروع زخم می باشند.
مجموعه عوامل فوق همرا با آترواسکلروز عروق و کاهش خون رسانی پا عمده ترین علل مساعد کننده پای دیابتی برای بروز زخم می باشد. عدم کنترل دیابت ،دفاع بدن در برابر میکروب ها و ترمیم زخم را نیز مختل می کند