روش های پیشگیری از زخم پای دیابتی در بیماران مبتلا به دیابت

زخم پای دیابتی که یکی از مهمترین مشکلات ناشی از دیابت است، به عنوان یکی از دلایل بستری شدن و ناتوانی در نظر گرفته می شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی، عوارض دیابت  به زخم پا منجر می شود، در جهان هر 30 دقیقه یک نفر پای خود را از دست می دهد. می توان از طریق کنترل مستقیم، روش های محافظت درست و اقدامات ساده از زخم پای دیابتی جلوگیری کرد، اما زمانی که دیابت به طور موثری درمان نشود، می تواند سالها مشکلات دردناک برای بیماران ایجاد کند. زخم پای دیابتی به علت اختلال در اعصاب و رگ های پا، ظهور گانگرین و عفونت های جدی ایجاد می شود. اولین اقدام برای جلوگیری از زخم پا و پوست در بیماران دیابتی این است که قند خون خود را کنترل کرده و اقدامات پیشگیرانه ای برای جلوگیری از تشکیل زخم در پا انجام دهند.

سلامت پا و اثرات دیابت در مبتلایان به دیابت

دیابت، که یک بیماری مزمن است و بسیاری از اعضای بدن را تحت تاثیر قرار می دهد، دارای دو اثر مهم بر روی پاها است. اثر اول، آسیب عصبی، که موجب از دست دادن حس می شود و نوروپاتی دیابتی نامیده می شود. آسیب عصبی می تواند باعث ایجاد زخم یا عفونت در بیماران مبتلا به دیابت شود. آسیب عصبی در بیمارانی که مراقبت کافی برای کنترل قند خون ندارند، رخ می دهد. بی حسی یکی از مهمترین علل زخم پای دیابتی است. بیماران دیابتی در صورت داشتن علائمی نظیر درد در پا ، بی حسی، سوزن شدن، باید به متخصص زخم مراجعه کنند. ممکن است بیمار به دلیل از دست دادن حس، قادر به احساس سردی یا گرمی در پا نباشد.

یکی دیگر از اثرات منفی دیابت بر روی پاها، آسیب عروقی و کاهش جریان خون است. به موازات این کاهش جریان خون، درمان زخم نیز دشوار می شود. مسئله مهم در اینجا این است که این مشکل، عروق های کوچک را به جای عروق های بزرگ تحت تاثیر قرار می دهد. این مشکل، بیماری عروقی محیطی نامیده می شود و در بیماران سیگاری مبتلا به دیابت رایج است.

زخم پای دیابتی  چگونه رشد می کند و بدتر می شود؟

در بیماران دیابتی، ضعف جریان خون و آسیب عصبی باهم اتفاق می افتد. بیماران به علت آسیب های مکرر مثلا به دلیل استفاده از کفش های نامناسب درد را احساس نمی کنند. با توجه به اختلال در گردش خون، ممکن است که آسیب بافتی به سرعت در معرض التهاب قرار گیرد. قند خون بالا باعث می شود که این التهاب و بهبود زخم بدتر شود. اگر عفونت بهبود نیابد، با گذشت زمان زخم به نكروز و کانگرین تبدیل می شود و پوست و بافت اطراف زخم می میرند. این قسمت کبود و باعث ایجاد بوی بد می شود. اگر بیماری به این مرحله برسد، برای جلوگیری از گسترش کانگرین ممکن است تمام یا قسمتی از پا با مداخله جراحی بریده شود. این روش آمپوتاسیون نامیده می شود.

علائم اولیه زخم پای دیابتی

• قرمزی و تورم در پا و مچ پا
• درد در حالت استراحت یا راه رفتن
• زخم باز، بریدگی، تاول، التهاب
• فرو رفتن ناخن، ضخیم شدن و تغییر شکل ناخن
• ضخیم شدن و قرمزی پوست، میخچه
• خشکی، ترک و پارگی پوست

روش های حفاظت و مراقبت از زخم پای دیابتی

برخی از روش های مهم مراقبت و پیشگیری وجود دارد که بیماران دیابتی باید در برابر زخم پای دیابتی به آن ها عمل کنند. این روش ها ممکن است بیماران را از زخم هایی که باعث ایجاد عوارض جدی می شوند، محافظت کنند. بنابراین، توصیه می شود که بیماران موارد زیر را در نظر بگیرند:

• کنترل قند خون
• بیماران قطعا نباید پابرهنه راه روند
• از دمپایی هایی که به اندازه کافی پا را حفظ نمی کنند استفاده نشود
• استفاده از کفش های مناسب
• کنترل داخل کفش قبل از پوشیدن
•  بیماران نباید از هیچ گونه دارو یا موادی که باعث تحریک پوست می شود برای پاها استفاده کنند
• پا باید روزانه با آب ملایم و صابون شسته شود، پا نباید مرطوب نگه داشته شود، مخصوصا انگشتان باید به خوبی خشک شوند
• برای جلوگیری از تاول در پا، جوراب پنبه ای باید پوشیده شود

هنگام ابتلا به زخم پای دیابتی چه باید کرد؟

با وجود همه اقدامات احتیاطی در برخی بیماران مبتلا به دیابت ممکن است زخم رخ دهد. برای بیماران بسیار مهم است که به این شرایط آگاه باشند و درمان زود هنگام زخم را انجام دهند. در چنین مواردی مهم است که از ایجاد زخم های بیشتر جلوگیری شود. باز هم بیمار باید اطلاعات جامع از متخصص زخم در مورد درمان و مراقبت از زخم دریافت کرده و به طور کامل آن را اعمال کند.